Faraid

Faraid : faraid berasal dari Bahasa Arab yang bermaksud ketetapan. Menurut istilah syarak, Faraid adalah pembahagian harta seorang Islam yang telah meninggal dunia dan tidak meninggalkan wasiat atau hibah ( هيبة ) sebelum kematiannya. Maka harta peninggalannya akan di bahagikan kepada ahli warisnya (seperti anak, isteri, suami, ibu dll), menurut hukum Islam. Harta yang dibahagikan kepada ahli waris adalah baki harta yang ditinggalkan setelah ditolak segala pembiayaan pengurusan jenazah, hutang pewaris (zakat, nazar, dll) dan wasiat yang dibenarkan oleh syarak. Bentuk harta yang boleh dibahagikan secara Faraid ialah:
1. Tanah
2. Bangunan (rumah).
3. Barang kemas (emas, perak dll).
4. Insurans dan Wang tunai (sama ada dilaburkan atau tidak).
5. Binatang ternakan seperti kambing, lembu, unta, kerbau dll.

Firman Allah s.w.t: (Maksudnya) mereka berhak untuk mendapat separuh mas kahwin yang telah kamu tetapkan (Surah al-Baqarah, ayat: 237)

Al-Baqarah 237: Dan jika kamu ceraikan mereka sebelum kamu sentuh (bercampur) Dengan mereka, padahal kamu sudah menetapkan kadar maskahwin untuk mereka, maka mereka berhak mendapat separuh dari maskahwin Yang telah kamu tetapkan itu, kecuali jika mereka memaafkannya tidak menuntutnya); atau (pihak) Yang memegang ikatan nikah itu memaafkannya (memberikan maskahwin itu Dengan sepenuhnya). dan perbuatan kamu bermaaf-maafan (halal menghalalkan) itu lebih hampir kepada taqwa. dan janganlah pula kamu lupa berbuat baik dan berbudi sesama sendiri. Sesungguhnya Allah sentiasa melihat akan apa jua Yang kamu kerjakan.

Ilmu Faraid
Ilmu faraid pula ialah suatu kaedah dan pengetahuan tentang pusaka yang meliputi peraturan dan syarat-syarat pihak-pihak yang layak menerimanya, bahagiannya dan juga hukum-hukum yang berkaitan dengannya.

Ilmu faraid juga dikenali sebagai fiqh al-Mawarith, iaitu fiqh perwarisan.Oleh kerana ilmu faraid hanya membincangkan tentang harta pusaka, maka, definisi harta pusaka perlulah difahami terlebih dahulu.

Ilmu ini sukar untuk difahami. Dalam halaman ini jika anda kurang faham, sila rujuk kepada orang yang pakar sahaja. Sabda Rasulullah s.a.w:” Pelajarilah ilmu Faraid dan ajarkanlah kepada orang lain. Sesungguhnya ia separuh daripada ilmu dan ia akan dilupai oleh manusia. Ia merupakan ilmu yang paling awal yang dicabut dari umatku..."

Harta Pusaka
Harta pusaka ialah semua harta yang ditinggalkan selepas kematian seseorang. Ia boleh terdiri daripada harta alih dan tak alih. Harta alih ialah harta yang boleh dipindahkan atau dialihkan seperti wang ringgit, emas, saham, kenderaan, perabot dan lain-lain lagi. Harta tak alih pula terdiri daripada harta yang tidak boleh dipindahkan. Contohnya, tanah, rumah, kedai dan lain-lain lagi.

Hak-Hak Ke Atas Harta
1. Hak-hak yang berkaitan dengan harta tersebut seperti nazar, gadaian dan sebagainya
2. Penyelengaraan mayat sehingga dikebumikan
3. Hutang puitang
4. Wasiat
5. Hak Pusaka

Kelayakan Menjadi Waris
1) Nasab atau keturunan
2) Perkahwinan yang sah

Syarat-Syarat Pewarisan
1) Kematian - matinya orang yang hartanya diwarisi
2) Pewaris masih hidup
3) Tiada halangan dari segi pewarisan

Hilang Kelayakan Menjadi Waris
1) Membunuh orang yang hartanya ingin diwarisi
2) Berlainan agama termasuk murtad
3) Perhambaan

Ashabul Furud
Apabila meninggal seseorang maka mereka yang ditinggalkan olehnya yang masih hidup adalah orang-orang yang berhak ke atas harta peninggalannya. Pewaris harta ini dikenali sebagai Ashabul Furud. Ashabul Furud ialah mereka yang berhak mendapat harta pusaka mengikut bahagian yang telah ditetapkan oleh Islam, iaitu di atas kadar 2/3, 1/2, 1/3, 1/4, 1/6 dan 1/8. Mereka terdiri daripada;

• 1) Anak Perempuan
  2) Ayah
  3) Emak
  4) Datuk
  5) Nenek
  6) Saudara Perempuan seibu sebapa
  7) Saudara Perempuan sebapa
  8) Saudara Perempuan seibu
  9) Saudara Lelaki seibu
  10) Suami
  11) Isteri

Pembahagian Harta Pusaka (Untuk pengiraan tepat :http://maths.usm.my/faraid/msl/default.html

A) Anak Perempuan (P)
1. 1/2 bila seorang sahaja
2. 2/3 bila 2 orang atau lebih
3. Asabah (lebihan) bila bersama anak Lelaki(L)

B) Cucu Perempuan dari anak Lelaki
1. 1/2 bila seorang sahaja
2. 1/6 bila seorang dan bersama seorang Anak Perempuan
3. 2/3 bila dua orang @ lebih
4. Mahjub (terhalang) bila ada anak Lelaki
5. Mahjub (terhalang) bila ada 2 Anak Perempuan
6. Asabah (lebihan) bila ada anak Lelaki sebelah bapa
7. Asabah (lebihan) bila ada Cucu Lelaki walaupun ada 2 Anak Perempuan

C) Saudara Perempuan Seibu-sebapa (Seibu sebapa)
1. 1/2 bila seorang sahaja
2. 2/3 bila 2 orang atau lebih
3. Asabah (lebihan) bila ada Anak Perempuan
4. Asabah (lebihan) bila ada cucu dari anak Lelaki
5. Asabah (lebihan) bila ada saudara Lelaki (Seibu sebapa)
6. Mahjub (terhalang) bila ada anak Lelaki
7. Mahjub (terhalang) bila ada cucu dari anak Lelaki ke bawah
8. Mahjub (terhalang) bila ada bapa

D) Saudara Perempuan Sebapa (Sebapa)
1. 1/2 bila seorang sahaja
2. 2/3 bila 2 orang atau lebih
3. 1/6 bila ada Saudara Perempuan (Seibu sebapa)
4. Asabah (lebihan) bila ada saudara Lelaki (Sebapa)
5. Asabah (lebihan) bila ada Anak Perempuan
6. Asabah (lebihan) bila ada Cucu Perempuan daripada anak Lelaki
7. Mahjub (terhalang) bila ada 2 orang Saudara Perempuan (Seibu sebapa)
8. Mahjub (terhalang) bila ada anak Lelaki
9. Mahjub (terhalang) bila ada Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
10.Mahjub (terhalang) bila ada Bapa
11.Mahjub (terhalang) bila ada Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
12.Mahjub (terhalang) bila ada Saudara Perempuan (Seibu sebapa) bersama Anak Perempuan
13.Mahjub (terhalang) bila ada Saudara Perempuan (Seibu sebapa) bersama Cucu Perempuan daripada anak Lelaki

E) Saudara Perempuan Seibu (Seibu)
1. 1/6 bila seorang sahaja
2. 1/3 bila 2 orang atau lebih
3. Mahjub (terhalang) bila ada anak Lelaki
4. Mahjub (terhalang) bila ada ada Anak Perempuan
5. Mahjub (terhalang) bila ada Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
6. Mahjub (terhalang) bila ada Cucu Perempuan daripada anak Lelaki
7. Mahjub (terhalang) bila ada bapa
8. Mahjub (terhalang) bila ada datuk

F) Bapa dan Datuk
1. 1/6 dan Asabah (lebihan) bila ada Anak Perempuan
2. 1/6 dan Asabah (lebihan) bila ada ada Cucu Perempuan daripada anak Lelaki.
3. 1/6 bila ada anak Lelaki
4. 1/6 bila ada Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
5. Asabah (lebihan) bila TIADA ;

• a) Anak Lelaki
  b) Anak Perempuan
  c) Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
  d) Cucu Perempuan daripada anak Lelaki

6. Datuk Mahjub (terhalang) bila ada bapa

G) Emak
1. 1/6 bila ada anak Lelaki
2. 1/6 bila ada Anak Perempuan
3. 1/6 bila ada Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
4. 1/6 bila ada Cucu Perempuan daripada anak Lelaki
5. 1/6 bila ada 2 @ lebih Saudara Lelaki atau Perempuan sama ada (Seibu sebapa) atau tidak
6. 1/3 bila TIADA ;

• a) Anak Lelaki
  b) Anak Perempuan
  c) Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
  d) Cucu Perempuan daripada anak Lelaki

7. 1/3 bila ada seorang Saudara Lelaki atau Perempuan samaada (Seibu sebapa) atau tidak
8. 1/3 daripada baki bila terdiri daripada ;

• a) emak
  b) bapa
  c) suami @ isteri

H) Suami
1. 1/2 bila TIADA :

• a) Anak lelaki
  b) Anak perempuan
  c) Cucu lelaki daripada anak lelaki
  d) Cucu perempuan daripada anak lelaki

2. 1/4 bila ADA ;

• a) Anak Lelaki
  b) Anak perempuan
  c) Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
  d) Cucu perempuan daripada anak Lelaki

I) Isteri
1. 1/4 bila TIADA :

• a) Anak lelaki
  b) Anak perempuan
  c) Cucu lelaki daripada anak lelaki
  d) Cucu perempuan daripada anak lelaki

2. 1/4 bila ADA ;

• a) Anak Lelaki
  b) Anak perempuan
  c) Cucu Lelaki daripada anak Lelaki
  d) Cucu perempuan daripada anak Lelaki

Asabah
Menurut Istilah Syarak,'Asabah ialah waris-waris yang tidak mempunyai kadar yang ditetapkan secara jelas oleh al-Quran dan as-Sunnah.

Menurut pendapat ulama' Faraid, 'Asabah ialah waris yang menguasai semua harta sekiranya beliau seorang diri sahaja dan jika ada waris yang layak, dia mengambil semua baki harta yang tinggal. Mereka ialah :

• 1) Anak Lelaki
  2) Cucu Lelaki
  3) Saudara Lelaki seibu sebapa
  4) Saudara Lelaki sebapa
  5) Bapa saudara seibu sebapa

Pembahagian 'Asabah
'Asabah terbahagi kepada 2 bahgaian iaitu ;
1) 'Asabah Nasabiah iaitu 'asabah kerana nasab
2) 'Asabah Sababiah iaitu 'asabah kerana memerdekakan hamba iaitu tuan yang memerdekakan hamba tadi mewarisi harta hamba yang dimerdekakannya jika hamba tersebut tidak mempunyai waris.

Jenis-Jenis 'Asabah Nasabiah
1) 'Asabah Bi an-Nafsi
Ia hanya melibatkan waris lelaki sahaja iaitu :
a) Anak yang meliputi :

• 1) anak simati,
  2) cucu sebelah anak Lelaki dan ke bawah

b) Bapa yang meliputi :

• 1) ayah simati,
  2) datuk sebelah bapa dan ke atas

c) Saudara yang meliputi :

• 1) saudara seibu sebapa,
  2) saudara sebapa,
  3) anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa
  4) anak saudara Lelaki dari saudara sebapa dan ke bawah.

d) Bapa Saudara yang meliputi :

• 1) Bapa Saudara seibu sebapa,
  2) Bapa Saudara sebapa,
  3) anak Bapa Saudara(sepupu L)dari Bapa Saudara seibu sebapa,
  4) anak Bapa Saudara(sepupu L)dari Bapa Saudara sebapa.

Sekiranya terdapat satu golongan daripada mereka (misalnya anak) maka dia akan mendapat semua harta @ sebahagian sahaja setelah diambil oleh waris lain. Jika tiada harta yang tinggal, maka mereka tidak mendapat sebarang harta kecuali anak dan ayah

2. 'Asabah Bi Ghairihi.

• Ia hanya melibatkan waris perempuan sahaja, iaitu:
  a) Anak Perempuan akan mendapat 'asabah jika bersama (saudaranya) Anak Lelaki
  b) Cucu Perempuan sebelah anak Lelaki jika bersama (saudaranya) Cucu Perempuan sebelah anak Lelaki dan ke bawah
  c) Saudara Perempuan seibu sebapa jika bersama (saudaranya) saudara Lelaki seibu sebapa
  d) Saudara Perempuan sebapa jika bersama (saudaranya) saudara Lelaki sebapa.

• Syarat-Syarat 'Asabah Bi Ghairihi
  1) Perempuan tersebut mestilah dalam golongan Ashabul Furud
  
  2) Perempuan tersebut mestilah sama darjat seperti Anak Perempuan mestilah dengan kehadiran anak Lelaki dan tidak sah kalau Anak Perempuan dengan saudara Lelaki sebapa.
  
  3) Perempuan tersebut mestilah lebih tinggi martabatnya, tidak boleh 'asabah Saudara Perempuan seibu sebapa dengan kehadiran saudara Lelaki sebapa.
  
  Setiap golongan menjadi 'asabah dengan kehadiran orang lain iaitu saudara Lelaki masing-masing. Pewarisan di antara mereka ialah lelaki mendapat dua bahagian perempuan ( 2 : 1)

3) 'Asabah Ma'a Ghairihi
'Asabah Ma'a Ghairihi ialah setiap perempuan yang memerlukan kehadiran perempuan untuk melayakkan dirinya mendapat asabah. Mereka ialah :

• a) Saudara Perempuan seibu sebapa akan mendapat asabah jika bersama Anak Perempuan atau ke bawah.
  b) Saudara Perempuan sebapa akan mendapat asabah jika bersama Anak Perempuan atau ke bawah.

Perempuan yang termasuk dalam 'Asabah Ma'a Ghairihi mestilah tidak mempunyai saudara Lelaki bagi diri mereka.

Jika Saudara Perempuan seibu sebapa menjadi 'Asabah Ma'a Ghairihi, maka dia mempunyai kuasa seperti Saudara Lelaki seibu sebapa dalam menghalang pewarisan daripada waris-waris yang lain tetapi dia tidak layak mengambil harta mengikut bahagian Saudara Lelaki seibu sebapa.

Hajbu (Halangan)
Hajbu (Halangan) ialah halangan daripada mewarisi harta sama ada seluruh harta atau sebahagiannya kerana adanya waris yang lebih utama daripadanya.

Pembahagian Hajbu
1) Hajbu Hirman
Hajbu Hirman ialah halangan ahli waris daripada mewarisi seluruh harta kerana adanya waris lain yang lebih berhak seperti Cucu Lelaki terhalang daripada mewarisi harta kerana adanya anak Lelaki.

Waris Yang Tidak Akan Terhalang

• a) Anak kandung lelaki.
  b) Anak kandung perempuan
  c) Bapa
  d) Emak
  e) Suami
  f) Isteri

Waris Yang Akan Terhalang
Waris Lelaki
a) Datuk apabila adanya Bapa, datuk yang jauh akan terhalang dengan adanya datuk yang dekat

b) Saudara Lelaki seibu sebapa apabila adanya sama ada

• 1) Bapa
  2) anak Lelaki.
  3) Cucu Lelaki dari anak Lelaki

c) Saudara Lelaki sebapa apabila adanya sama ada

• 1) Bapa
  2) anak Lelaki
  3) Cucu Lelaki dari anak Lelaki.
  4) Saudara Lelaki seibu sebapa.
  5) Saudara Perempuan seibu sebapa yang termasuk dalam golongan 'Asabah Ma'a Ghairihi.

d) Saudara Lelaki seibu dan Saudara Perempuan seibu apabila adanya sama ada

• 1) Bapa.
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah.
  5) Anak Perempuan.
  6) Cucu Perempuan dari anak Lelaki dan ke bawah.

e) Cucu Lelaki dari anak Lelaki apabila adanya anak Lelaki, cucu yang dekat akan menghalang cucu yang jauh (cicit).

f) anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa apabila adanya sama ada:

• 1) Bapa.
  2) Datuk.
  3) Anak lelaki.
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah.
  5) Saudara Lelaki sebapa

g) anak saudara dari saudara Lelaki sebapa apabila adanya samaada

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  5) Saudara Lelaki sebapa
  6) Anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa

h) Bapa Saudara seibu sebapa apabila adanya sama ada:

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  5) Saudara Lelaki sebapa
  6) Anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa
  7) Anak saudara dari saudara Lelaki sebapa

i) Bapa Saudara sebapa apabila adanya samada:

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  5) Saudara Lelaki sebapa
  6) Anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa
  7) Anak saudara dari saudara Lelaki sebapa
  8) Bapa Saudara seibu sebapa

j) Anak Bapa Saudara (sepupu) seibu sebapa apabila adanya sama ada:

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  5) Saudara Lelaki sebapa
  6) Anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa
  7) Anak saudara dari saudara Lelaki sebapa
  8) Bapa Saudara seibu sebapa
  9) Bapa Saudara sebapa

k) Anak Bapa Saudara (sepupu) sebapa apabila adanya samaada:

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  5) Saudara Lelaki sebapa
  6) Anak saudara dari saudara Lelaki seibu sebapa
  7) Anak saudara dari saudara Lelaki sebapa
  8) Bapa Saudara seibu sebapa
  9) Bapa Saudara sebapa
  10) Anak Bapa Saudara (sepupu) seibu sebapa

Waris Perempuan
a) Nenek apabila ada emak
b) Cucu Perempuan dari anak Lelaki apabila adanya samaada:

• 1) anak Lelaki
  2) 2 orang @ ramai Anak Perempuan kecuali dia menjadi 'asabah

c) Saudara Perempuan seibu sebapa apabila adanya sama ada:

• 1) Bapa
  2) anak Lelaki
  3) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah.

d) Saudara Perempuan sebapa apabila adanya sama ada:

• 1) Bapa
  2) Anak Lelaki
  3) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  4) Saudara Perempuan seibu sebapa yang termasuk dalam golongan 'Asabah Ma'a Ghairihi 5) 2 orang Saudara Perempuan seibu sebapa kecuali dia menjadi 'asabah.

e) Saudara Perempuan Seibu apabila adanya samaada:

• 1) Bapa
  2) Datuk
  3) Anak lelaki
  4) Anak Perempuan
  5) Cucu Lelaki dari anak Lelaki dan ke bawah
  6) Cucu Perempuan dari anak Lelaki dan ke bawah

2) Hajbu Nukshan
Hajbu Nukshan ialah di mana ahli waris mendapat kurang dari sepatutnya kerana adanya ahli waris yang lain misalnya hak suami 1/2 daripada harta berkurangan kepada 1/4 kerana adanya anak.